Stres oksydacyjny może przyczyniać się m.in. do rozwoju miażdżycy, chorób Parkinsona i Alzheimera. Na szczęście znamy substancje, które pozwalają skutecznie zapobiegać jego niszczycielskiej działalności. Tak jak urządzenia mają baterie, tak komórki mają mitochondria. To takie mini-elektrownie, zaopatrujące nas w potrzebną do życia energię, którą produkują z tlenu.
Prywatne zasilanie
Jako główne silniki niemal całej produkcji bioenergii, mitochondria są najbardziej narażone na zniszczenia spowodowane przez wolne rodniki. Na szczęście w ludzkich komórkach może zmieścić się 2-2,5 tys. tych organelli. Tak więc nawet gdy część z nich zostanie uszkodzona, pozostałe dzielnie dalej pracują. Zasada jest prosta: im więcej mamy dobrze funkcjonujących mitochondriów w organizmie, tym lepszy jest ogólny stan naszego zdrowia i… nie tylko. Coraz więcej naukowców (biologów, biochemików i lekarzy) twierdzi, że liczba mitochondriów oraz ich funkcjonowanie determinują także długość życia ludzkiego, zaś zaburzenia mitochondrialne mają związek z wszelkimi zarówno przewlekłymi jak i śmiertelnymi chorobami, począwszy od wad serca, przez cukrzycę typu 2 po alzheimera.
Jednak jak wszystko z wiekiem, tak i mitochondria słabną, a ich praca staje się mniej wydajna. Badania wykazały, że w mózgach osób mających powyżej 70 lat uszkodzenia mitochondrialne są większe o 50% w porównaniu do ludzi w średnim wieku.
Wydawać by się mogło – zwykła kolej rzeczy, trzeba się z tym pogodzić, gdyby nie nowy mikroelement pirolochinolinochinon (PQQ). Występuje on we wszystkich gatunkach roślin na Ziemi, a nawet w… pyle gwiezdnym. Okazuje się, że ten wszechobecny związek poprawia produkcję energii w mitochondriach. Nie dość na tym, PQQ pozwala odwrócić zaburzenia mitochondrialne, a także pobudza wzrost nowych mitochondriów!
Bicz na wolne rodniki
Badania wykazały, że u zwierząt, z których diety wykluczono PQQ, zahamowany został rozwój, a w ich tkankach odnotowano zmniejszoną ilość mitochondriów. Okazało się, że niedobór PQQ ogranicza również zdolność do rozmnażania i przeżywalność u nowonarodzonych zwierząt. Jednak po ponownym wprowadzeniu do diety tego mikroelementu nastąpiło cofnięcie tych skutków. Wzrosła też liczba mitochondriów i ich efektywność energetyczna.
Nie dość na tym, PQQ potrafi sobie poradzić nawet z najbardziej uporczywymi wolnymi rodnikami – udowodniono, że jest szczególnie skuteczny w neutralizowaniu hydroksylowych rodników. Najnowszymi badania dowiodły, że PQQ jest 30-5 000 (!) razy bardziej skuteczny w utrzymywaniu mitochondrialnej produkcji energii niż inne takie przeciwutleniacze, jak np. witamina C. Oznacza to, że substancja ta lepiej chroni nasze mini-elektrownie niż dotychczas poznane antyoksydanty.
W związku z tym jest ona również efektywna w zwalczaniu chorób zwyrodnieniowych i związanego z wiekiem pogorszenia stanu najbardziej energochłonnych organów – serca oraz mózgu.
W przedklinicznych badaniach PQQ odwrócił spadek zdolności poznawczych spowodowany przez chroniczny stres oksydacyjny, poprawiając wyniki przyjmujących go osób na testach pamięci. Wykazano również, że nie dopuszcza do autooksydacji genu choroby Parkinsona, która jest pierwszym krokiem na drodze do rozwoju tego schorzenia.
Jednak prócz PQQ w naszym arsenale znajduje się znacznie więcej mocarnych antyoksydantów.
Astaksantyna w akcji
Mitochondria w trakcie swojej pracy wytwarzają też najwięcej wolnych rodników i dlatego potrzebują największej ochrony antyoksydacyjnej. Astaksantyna ma podwójne wiązania biochemiczne, co ułatwia jej wyłapywanie wolnych rodników i usuwanie ich. Dzięki temu pozwala spowolnić proces starzenia komórkowego. A przez to zachować nas w dobrym zdrowiu i młodości.
Zachować młodość
Każdy z nas chciałby żyć długo, jednak przy założeniu, że będziemy sprawni umysłowo i fizycznie. Wielu naukowców uważa, że długość życia mitochondriów określa ogólną długowieczność organizmu. Zdaniem badaczy zaburzenia mitochondrialne obecnie uznawane są za kluczowy marker starzenia się.
Przedwczesne starzenie się to jeden z głównych skutków ubocznych zbyt małej ilości koenzymu Q10 w organizmie, bowiem właśnie ten związek przetwarza inne antyoksydanty – witaminę C i E. Jego niedobór przyspiesza również uszkodzenia DNA.
Średnia długość życia szczurów wynosi 2 lata. W jednym z eksperymentów gryzonie, którym dodawano do karmy CoQ10 pod koniec życia miały więcej energii, zdrowsze futro oraz lepszy apetyt w porównaniu z tymi, którym nie podawano tej substancji.
Koenzym Q10 (CoQ10) stanowi też źródło energii dla wszystkich komórek w organizmie oraz bierze udział w skurczach mięśnia sercowego. Ponadto jest również bardzo ważny w neutralizowaniu wolnych rodników. Jednak jak dowodzą badania jego zredukowana forma – ubichinol – jest lepiej przyswajalna i aż 8 razy silniejsza od typowego CoQ10. Ubichinol korzystnie działa m.in. na mózg, serce , wzrok oraz skórę. A dodatkowo stabilizuje poziom cukru we krwi.
Testy na zwierzętach przeprowadzone na Johns Hopkins University wykazały, że suplementacja nim poprawia proces uczenia się i pamięć1.
Inne wykazały, że ubichinol, jako silny antyoksydant, świetnie sobie radzi ze stresem oksydacyjnym i usuwa wolne rodniki, które mogą uszkodzić błony komórkowe i mitochondria2. Ponadto niemieckie badanie dowiodło, że może pomóc wygładzić zmarszczki i chronić skórę przed szkodliwym wpływem nadmiernej ekspozycji na słońce3.
Moc synergii
Pirolochinolinochinon (PQQ) uruchamia biogenezę mitochondrialną – wzrost nowych mitochondriów w starzejących się komórkach. Pobudza produkcję i uwalnianie czynnika wzrostu nerwów w komórkach, które pomagają w zachowaniu zdrowia mózgu, co w pewnym stopniu wyjaśnia dlaczego suplementacja PQQ wywołała znaczną poprawę funkcji pamięciowych u starzejących szczurów. W eksperymencie, w którym brali udział ludzie, okazało się, że ochotnicy w średnim i starszym wieku, którzy przyjmowali 20 mg/dzień PQQ, mieli lepsze wyniki w testach wyższych funkcji kognitywnych. Efekty te udało się jeszcze poprawić, stosując dodatkowo 300 mg/dzień ubichinoliu.
Białka rządzą
Aminokwasy są budulcem związków, które chronią nasze organy. Powstała z nich tauryna sprzyja apoptozie, czyli zaprogramowanemu samobójstwu, komórek gwiaździstych wątroby, które sprzyjają jej włóknieniu. Z aminokwasów powstaje też glutation, który oczyszcza płyny ustrojowe, zapobiegając w ten sposób penetracji toksyn do komórek. Ponadto bierze udział w neutralizacji H2O2 w tłuszczach oraz zwielokrotnia działanie innych antyoksydantów. Dowiedziono też, że jego poziom pozostaje w dodatniej relacji z aktywnością telomerazy i długością telomerów, co w uproszczeniu oznacza, że wydłuża nam życie.
Glutation może być też wytwarzany z L-cysteiny. Badania nad właściwościami tego aminokwasu, potwierdziły, że jest on pomocny m.in. w chorobach o podłożu zapalnym, niepłodności u mężczyzn, alergii, zapaleniu oskrzeli, problemach układu odpornościowego. Ma też działanie oczyszczające organizm. L-cysteina występuje w produktach białkowych, jednak zwykle w niewielkiej ilości. Dzienne zapotrzebowanie na nią wynosi 1400 mg. Dlatego warto dostarczać jej organizmowi pod postacią suplementu diety N-acetylo-L-cysteiny (NAC), gdyż w czystej postaci przechodzi w cystynę i traci właściwości przeciwutleniające. Zaletą NAC jest jego zdolność do przekraczania bariery krew-mózg.
Innym związkiem syntetyzowanym z aminokwasów (lizyny i metioniny) jest L-karnityna. Bierze ona udział w usuwaniu z mitochondriów średnio- i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, mających w nadmiarze działanie toksyczne.
Wparcie dla mózgu
Witamina B3 (inaczej PP, niacyna lub kwas nikotynowy) jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie mózgu, obwodowego układu nerwowego oraz syntetyzowanie hormonów m.in. kortyzolu, insuliny i tyroksyny4. Zwiększa też aktywność mitochondriów w jądrze półleżącym – rejonie mózgu odpowiedzialnym za odczuwanie przyjemności. To zaś jak pokazały badania na modelu zwierzęcym wywołuje obniżenie poziomu lęku5
BIBLIOGRAFIA
1. http://goo.gl/aBChai
2. William Fallon. “Has Your CoQ10 Become Obsolete?” January 2007. Life Extensions Magazine
3. Ubichinol zmarszczki http://goo.gl/N9CqWj
4. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012
5. www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4687564/